Wat is antifouling? En welke verschillende soorten zijn er allemaal? Op deze pagina vind je alles over antifouling, (duurzame) alternatieven en hoe kleine inspanningen al kunnen bijdragen aan een betere waterkwaliteit.
Wat wordt onder antifouling verstaan?
Antifouling verwijst naar methoden en producten die gebruikt worden om het onderwaterschip vrij te houden van aangroei, zoals algen en schelpen.
Biocidehoudende antifouling bevatten werkzame stoffen, zoals koper, die giftig zijn voor planten, dieren én mensen. Alternatieven zonder biociden kunnen, afhankelijk van het vaarwater en -gedrag, in veel situaties ook goed werken.
Verschillende soorten antifouling
Wat is zelfslijpende antifouling?
Bij zelfslijpende antifouling slijt het aangebrachte product langzaam van het onderwaterschip af, zodat deze aangroeivrij blijft. Zelfslijpende antifouling komt uiteindelijk dus deels in het oppervlaktewater terecht. De werkzame stoffen in zelfslijpende antifouling verschillen.
Wat is het verschil tussen biocidehoudend en biocidevrij?
Biocidehoudende zelfslijpende antifouling bevatten werkzame stoffen die door het Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden) beoordeelt en toegelaten zijn voor gebruik in Nederland. Dit is het geval voor koperhoudende antifouling, waarin dikoperoxide of koperthiocyanaat verwerkt zijn. Producten die deze stoffen bevatten zijn opgenomen in de toelatingen databank van het Ctgb.
Biocidevrije zelfslijpende antifouling producten worden niet beoordeeld door het Ctgb. Daarom komen ze ook niet in de databank van toegelaten biociden voor. Deze producten bevatten geen koper, maar andere werkzame stoffen zoals bijvoorbeeld zink. Ook zink is belastend voor de waterkwaliteit. Door de slijpende eigenschappen van het product komen deze stoffen alsnog in het oppervlaktewater terecht.
Wat is harde antifouling?
Harde antifouling is slijtvast. Hoewel harde antifouling vaak biocidehoudend is, hoeft het minder vaak aangebracht te worden dan zelfslijpende antifouling. Een onderwaterschip met harde antifouling dient wel schoongemaakt te worden. Hierbij komen biociden vrij. Zorg dat dit altijd gebeurt op een locatie waar het schoonmaakwater naar het riool gaat, en niet direct in het oppervlaktewater terechtkomt.
Wat zijn alternatieven zonder biocide?
Er zijn verschillende alternatieven voor antifouling producten met koperhoudende biociden of zink. De geschiktheid van een alternatief is afhankelijk van het vaargebied (zoet of zout water), de mate van gebruik en snelheid van de boot.
Non-stick of foul release coating
Een non-stick of foul release coating is een deklaag op basis van siliconen. Dit geeft een hard, glad oppervlak waardoor aangroei minder goed hecht en makkelijk verwijderd kan worden. De coating werkt op zowel zoet als zout water, en gaat 3-5 jaar mee, mits zacht schoongemaakt wordt.
Niet-slijpende coating
Een harde coating is een harde laag, op basis van epoxy. Door het harde en gladde oppervlak hecht aangroei zich minder vast aan het onderwaterschip. Deze coating gaat lang mee als het met regelmaat gereinigd wordt. Dit doe je door een zachte borstel te gebruiken of door de aangroei met straal af te spuiten.
Wrapping
Wrapping komt steeds vaker voor als antifoulingsysteem. Er zijn verschillende wrappings op de markt die gebruik maken van vezels of siliconen. De vezels zorgen ervoor dat de aangroei zich niet goed kan hechten aan de boot.
Ultrasoon
Door het uitzenden van ultrasone golven, vanuit of naar de romp, kan aangroei zich lastig hechten. Voor een optimale werking wordt het systeem gecombineerd met een harde- of foul release coating. Een ultrasoon systeem heeft altijd stroom nodig.
Droogstallen met bootlift of -trailer
Wanneer een boot droog gestald wordt, is er verder geen antifouling nodig, wat een hoop onderhoud voorkomt. Droog stallen kan op een steiger, met een bootlift of -trailer.
Zoet-zout alternering
Voor boten die wisselend op zoet -en zout water varen, is zoet-zout alternering een optie. Organismen die in zoet water groeien, sterven af wanneer ze in zout water terechtkomen, en andersom.
(tekst gaat verder onder afbeelding)
Waar moet je op letten bij wet- en regelgeving?
In Nederland moeten biocidehoudende antifoulingproducten voldoen aan de regels van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Het gebruik van niet-toegelaten producten kan leiden tot een boete van €2.500 en de verplichting om de laag te verwijderen en te vervangen door een goedgekeurd product.
Controleer altijd de lijst van toegestane antifoulingproducten op de website van het CTGB of vind hier het pdf overzicht met toegelaten producten. Koop alleen middelen in het buitenland of via buitenlandse websites die in Nederland zijn toegelaten voor niet-professioneel gebruik.
Let op producten waar koperpoeder is toegevoegd. Deze hebben namelijk géén Nederlandse toelating voor particulier gebruik en zijn dus niet toegestaan.
10 tips voor een duurzamer gebruik
Ter afsluiting nog tien tips en overwegingen die goed zijn om door te nemen voordat je een nieuwe laag aanbrengt.
- Is een nieuwe laag überhaupt nodig? Bekijk na afloop van het vaarseizoen of het echt nodig is om een nieuwe laag antifouling aan te brengen. Is er weinig aangroei, dan kan de oude laag wellicht nog een jaar mee.
- Breng, bij het gebruik van zelfslijpende antifouling, alleen antifouling aan op die plekken waar het echt nodig is.
- Ligt de boot in zoet water en is er weinig aangroei? Probeer dan eens een alternatief zonder koper of zink. Denk hier bijvoorbeeld aan een harde coating of non-stick (foul release) coating die goed schoongespoten of geborsteld kan worden.
- Met regelmaat komen er nieuwe, duurzamere onderhoudsproducten op de markt gebracht. Weeg deze bij elke onderhoudsbeurt af.
- Een alternatief voor verf is het laten aanbrengen van een wrapping.
- Maak de boot meteen schoon als deze na afloop van het vaarseizoen uit het water komt. Zo droogt de aangroei niet in en is het nog gemakkelijker te verwijderen.
- Aangroei vormt vooral wanneer de boot stilligt. Wordt de boot lange tijd niet gebruikt, overweeg dan om deze boven- of uit het water te stallen.
- Draag bij het schuren en aanbrengen van antifouling persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals handschoenen, een overall, een gelaatsmasker en een beschermingsbril. De stofdeeltjes kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid.
- Schuur boven een dichte vloer of zeil, of zorg voor goede afzuiging. Dit voorkomt dat er schuursel in de bodem of oppervlaktewater terechtkomt. Zorg dat het schuursel bij het juiste afval gezet wordt.
- Restanten van antifouling kunnen met blik en al ingeleverd worden bij het klein chemisch afval.
Help ons verder met onderzoek!
We leren graag meer over hoe Nederlandse botenbezitters met antifouling omgaan. Help ons hierbij door de doorlopende enquête over antifouling in te vullen!
