In onder meer de Verenigde Staten, Zuid-Korea, Zuid-Afrika, Australië en verschillende plekken in Europa wordt de innovatieve schoonmaakrobot WasteShark al ingezet om drijfvuil uit het water te vissen. Sinds vorige week ‘zwemt’ er ook één door de grachten van Zaanstad, de eerste in Nederland . En dat is opvallend, want RanMarine, het bedrijf achter de WasteShark, is gevestigd in Rotterdam. We interviewden de bedenker en CEO Richard Hardiman en de Nederlandse adviseur Peter Kwakernaak over deze slimme schoonmaakrobot en de plannen die er verder nog liggen.
Zwerfvuil vissen
Het idee voor de WasteShark kreeg de in Zuid-Afrika geboren en getogen Hardiman in 2009 tijdens een kop koffie in Kaapstad. “Ik had wat tijd over tijdens mijn studie en ging een kop koffie halen in het V&A Waterfront. Terwijl ik daar zat zag ik twee mannen met een lang net afval uit het water van de haven vissen. Ze deden dat iedere dag op die manier. Ik kom uit een gezin van ingenieurs en dacht meteen: ‘Dat moet toch efficiënter kunnen?’. Mijn gedachten namen een loop en ik had de eerste ideeën voor een robot die het zwerfvuil opviste al vrij snel in mijn hoofd. Ik had er op dat moment geen bestemming voor, maar het idee bleef toch een paar jaar in mijn hoofd zitten. Uiteindelijk zei iemand tegen me: ‘als jij er niets mee doet, gaat iemand anders het wél doen’.”
Prototype
Dat was ongeveer op hetzelfde moment als waarop Boyan Slat aandacht vroeg voor de zijn ‘Ocean Cleanup’ en het probleem van plastic in de oceanen. Daardoor werd het voor Hardiman duidelijk dat er echt een noodzaak was voor oplossingen om het water schoner te maken om te voorkomen dat microplastics de oceanen bereiken. Hij besloot zijn idee verder uit te werken en een prototype te bouwen. “Toen dat gelukt was, bedacht ik me dat het tijd werd om te gaan samenwerken met mensen die dit veel beter kunnen dan ik” vertelt Hardiman lachend. Zo kwam hij in 2016 in contact met het Port XL Accelerator-programma in Rotterdam. Na een selectieprocedure werd de innovatie verder ontwikkeld op het RDM terrein in Rotterdam met hulp van experts en investeerders.
Ongeveer drie jaar geleden ging RanMarine op eigen benen verder. Er werd gekozen om niet langer met externe adviseurs te werken, maar om de ontwikkelaars in dienst te nemen om zo meer verbinding met het product te creëren. Inmiddels werken er zo’n 25 mensen bij het bedrijf en wordt er gewerkt aan nieuwe modellen. Ook is er recent een kantoor in de Verenigde Staten (Florida)geopend.
WasteShark
Op de eigen website omschrijft RanMarine de WasteShark als een ‘Autonomous Surface Vessel’ kortweg ASV. De naam verwijst naar de walvishaai -ofwel Whale Shark-, die langzaam aan het oppervlaktewater zwemt en daar plankton eet. De WasteShark doet hetzelfde, maar dan met drijvend zwerfvuil. Het is een soort catamaran met een mand tussen de drijvers, waarin de troep wordt verzameld. Het geheel wordt aangedreven met twee elektromotoren. Er zijn twee versies, een afstand bestuurbare en een ‘slimmere’ die geprogrammeerd kan worden om een gebied schoon te houden zonder ergens tegen aan te varen. In totaal kan er zo’n 6 uur gevaren worden, waarbij maximaal 350 kilogram aan afval ‘gevangen’ kan worden. De WasteShark heeft zelf een gewicht van 72 kilo en is klein genoeg om in een auto vervoerd te worden.
“Het idee is altijd geweest om ‘vers plastic’ te vangen, als het nog aan de oppervlakte drijft. Dan is het nog vrij makkelijk uit het water te vissen. Voordat het in stukken breekt of microplastic kan worden. Het wordt lastiger als het onder water verdwijnt of door de stroom wordt meegevoerd naar zee.” vertelt Hardiman. “We kwamen erachter dat één van de redenen dat er zo weinig afval werd opgeruimd, was omdat het gewoon een heel gedoe was. Bijvoorbeeld als je een boot nodig hebt om bepaalde plekken te bereiken. Dus dat moesten we makkelijker maken en dat is met de WasteShark gelukt.”
De WasteSharks vissen overigens niet alleen afval uit het water. Vooral in de Verenigde Staten worden ze ook ingezet om overmatige algengroei te verwijderen en zo bij te dragen aan een betere waterkwaliteit. Daarnaast kunnen de WasteSharks ook data verzamelen over de waterkwaliteit, zoals zuurgraad en temperatuur. Geïnteresseerden vinden op YouTube een demonstratievideo van de WasteShark.
Wereldwijd
Inmiddels zijn er wereldwijd zo’n 70 WasteSharks in bedrijf, onder meer bij grote partijen als Disney, de Verenigde Naties, Houston Harbor en het Wereld Natuur Fonds. Ze worden ingezet op verschillende plekken, zoals pretparken, (jacht)havens en natuurgebieden. Hardiman voegt eraan toe: “Ik heb toch altijd het gevoel gehad dat we echt een Nederlands bedrijf zijn. Maar we hebben hier gewoon nog maar weinig klanten. Dat is het doel voor de komende jaren, om meer WasteSharks in ons eigen land rond te laten zwemmen”.
Dat is dan ook een van de redenen dat Peter Kwakernaak is aangesloten. De twee hebben een connectie via Zuid-Afrika, waar Kwakernaak een tijd een guesthouse had. Terug in Nederland had de geboren Hagenaar de wens om meer duurzame activiteiten te ondernemen. “Zodoende ben ik Richard gaan helpen om zijn netwerk in Nederland verder uit te breiden. Er stond iets heel moois in Rotterdam, het kan niet zo zijn dat een parel van de Nederlandse green-tech het best bewaarde geheim van Rotterdam is.” zegt Kwakernaak.
Uitbreiden in Nederland
Dat de uitrol in Nederland nog niet vanzelf gaat, zien beiden niet als iets negatiefs. Hardiman: “De adoptie van ‘new-tech’ kost altijd tijd en zeker in een meer traditionele sector als de maritieme. In andere landen, zoals de VS gaat dat sneller. Ik zie dat niet als iets slechts, het zorgt ervoor dat alles hier in Nederland lekker stabiel blijft. Dus we moeten onze producten zich laten bewijzen, zodat ze ook hier gekocht gaan worden. Zaanstad is daar een eerste voorbeeld van, we krijgen goede feedback en data die we ook weer kunnen gebruiken voor andere steden. Het is ook een niet een product waarvan je na het lezen van de brochure direct overtuigd bent, je moet het zelf zien. We gaan de komende maanden veel demonstraties verzorgen, beurzen bezoeken en zo moet de WasteShark zichzelf gaan bewijzen.”
“We zien dat gelukkig al gebeuren” voegt Kwakernaak toe. “Een aantal gebruikers heeft er inmiddels voor gekozen om de ‘vloot’ uit te breiden en meer WasteSharks bij RanMarine af te nemen. Dat is natuurlijk een mooi signaal. Samen met een uitbreiding van ons portfolio zie ik een aanzienlijke groei de komende tijd.”
Sponsorships
Voor een verdere uitbreiding van de vloot ziet Kwakernaak veel kansen voor wat zij ‘sponsorships’ noemen. “Je zou de WaterShark ook als drijvende reclamezuil kunnen inzetten voor je branding, en ondertussen het water schoon kunnen maken. Voor grote merken die een duurzame bijdrage willen leveren, wordt het zo aantrekkelijk om écht wat te doen en tegelijk hun merk op een positieve manier onder de aandacht te brengen. Of bijvoorbeeld in combinatie met een waterfestival als Amsterdam Pride, waar het water onbedoeld toch vervuild wordt.”
Droom
Gevraagd naar het droomscenario voor de toekomst is Hardiman duidelijk: “Mijn droom is dat we emissieloze, batterij-aangedreven robots over de hele wereld kunnen inzetten om zo bij te dragen aan schoon water. Naast het vissen op afval kunnen we ook metingen verrichten en zo de kwaliteit van het water monitoren. Ik droom ervan dat we er straks duizenden van hebben rondvaren, overal ter wereld en zo data te verzamelen. Ik hoop dat de WasteSharks net zo normaal worden als de robotstofzuigers of robotgrasmaaiers. Zodat er op de hele wereld constant gewerkt wordt aan het verbeteren van de waterkwaliteit. Tegelijk ben ik me ervan bewust dat dit maar een deel van de oplossing is. Gelukkig wordt er al heel veel gedaan om het gebruik van plastic terug te dringen en vervuiling tegen te gaan. Maar helaas gaat er nog een lange tijd plastic in het water belanden, en ik denk dat de robots daar een goede oplossing voor zijn.”
Kwakernaak voegt eraan toe: “We werken momenteel aan een grotere robot, de MegaShark. Die is bedoeld om in wat ruwer water in te zetten, eventueel ook op zee. We denken dat ze daar goed ingezet kunnen worden voor bijvoorbeeld het schoonhouden en verrichten van metingen rond windmolenparken. Als je daar nu een boot naartoe zou sturen, moeten de windmolens namelijk stilgezet worden. Met onze onbemande sharks is dat niet nodig. Daarnaast werken we nu aan de ‘OilShark’ waarvan het concept nu uitgedacht is. Daarmee zouden we dan olie en andere nautische vloeistoffen kunnen gaan opruimen als die in het water komen. En wat misschien wel een mooie toekomstdroom is dat alle grote schepen, bijvoorbeeld ook superjachten en recreanten, een WasteShark aan boord hebben om de troep in het water of in de haven waar ze aanleggen te helpen opruimen en zo samen de verantwoordelijkheid voor schoon water te dragen.”